مسئله 1031- محلّى را كه انسان براى اقامت و زندگى خود اختيار كرده وطن اوست، چه در آنجا به دنيا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، يا خودش آنجا را براى زندگى اختيار كرده باشد.

مسئله 1032- جايى را كه انسان محلّ زندگى خود قرار داده و مثل كسى كه آنجا وطن اوست در آنجا زندگى مى‏كند، گرچه قصد نداشته باشد كه هميشه در آنجا بماند، وطن او حساب مى‏شود، مثل طلاّب و دانشجويانى كه بيش از چند سال قصد ندارند در آنجا بمانند.

صفحه 164

مسئله 1033- زن در تمام يا شكسته خواندن نماز تابع شوهر است، اگر وظيفۀ او تمام است وظيفۀ زن نيز تمام، و اگر وظيفۀ او شكسته است وظيفۀ زن نيز شكسته است، و همچنين است حكم هر كسى كه تابع ديگرى باشد، مثل فرزندى كه سرپرستى او با پدر اوست و پدر و مادرى كه سرپرستى آنها با فرزند آنهاست. ولى اگر مرد كثيرالسّفر است و تابع او كثيرالسّفر نيست، آن تابع بايد به وظيفۀ خود عمل كند.

مسئله 1034- كسى كه در دو محل يا بيشتر زندگى مى‏كند، مثلاً در هر شهرى سه ماه مى‏ماند، همۀ آنها وطن او حساب مى‏شود.

مسئله 1035- كسى كه در محلّى ملك دارد ولى در آنجا زندگى نمى‏كند، هر وقت در مسافرت به آنجا برسد، بايد نماز را شكسته بخواند.

مسئله 1036- هرگاه انسان در محلّى زندگى مى‏كرده كه وطن او بوده، چنانچه از آنجا اعراض كند، يعنى ديگر قصد نداشته باشد در آنجا زندگى كند، هر چند گاهى به عنوان مسافرت و ديدار بستگان و دوستان به آنجا برود، نمازش در آنجا شكسته است، خواه در آنجا ملكى داشته باشد يا نداشته باشد.

مسئله 1037- مسافرى كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در محلّى بماند يا مى‏داند كه بدون اختيار ده روز در محلّى مى‏ماند، در آن محل بايد نماز را تمام بخواند.

مسئله 1038- مسافرى كه قصد دارد ده روز در جايى بماند، لازم نيست قصد ماندن شب اوّل يا شب يازدهم را داشته باشد و همين كه قصد كند از اذان صبح روز اوّل تا غروب روز دهم بماند، بايد نماز را تمام بخواند و همچنين اگر مثلاً قصدش اين باشد كه از ظهر روز اوّل تا ظهر روز يازدهم بماند، بايد نماز را تمام بخواند.

مسئله 1039- مسافرى كه مى‏خواهد ده روز در جايى بماند، در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يكجا بماند، گرچه مثل تهران از شهرهاى بزرگ بوده باشد؛ امّا اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف و كوفه بماند؛ بايد نماز را شكسته بخواند.

مسئله 1040- مسافرى كه مى‏خواهد ده روز در محلّى بماند گرچه از اوّل قصد داشته باشد كه در بين ده روز به اطراف آنجا برود، بايد نماز را تمام بخواند گرچه هر روز برود يا تمام روز يا شب را در آنجا بماند.

صفحه 165

مسئله 1041- كسى كه تصميم دارد ده روز در محلّى بماند گرچه احتمال بدهد كه براى او مانعى‏برسد، در صورتى كه احتمال او، او را مردّد نكند، بايد نماز را تمام بخواند.

مسئله 1042- اگر مسافر قصد كند ده روز در محلّى بماند، چنانچه پيش از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود يا مردّد شود كه در آنجا بماند يا به جاى ديگر برود، بايد نماز را شكسته بخواند و اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود يا مردّد شود، تا وقتى در آنجاست بايد نماز را تمام بخواند.

مسئله 1043- مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلّى بماند، اگر روزه بگيرد و بعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود، روزۀ آن روز صحيح است.

مسئله 1044- اگر مسافر به نيّت اين‌كه نماز را شكسته بخواند مشغول نماز شود و در بين نماز تصميم بگيرد كه ده روز يا بيشتر بماند، بايد نماز را چهار ركعتى تمام نمايد.

مسئله 1045- مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند، اگر در بين نماز چهار ركعتى از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول ركعت سوّم نشده، بايد نماز را دو ركعتى تمام نمايد و بقيۀ نمازهاى خود را هم شكسته بخواند، و اگر مشغول ركعت سوّم شده، نمازش باطل است.

مسئله 1046- مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلّى بماند، اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند، تا وقتى مسافرت نكرده، بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.

مسئله 1047- مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند، بايد روزۀ واجب را بگيرد و مى‏تواند روزۀ مستحبّى را هم به‌جا آورد و نافلۀ ظهر و عصر را هم بخواند.

مسئله 1048- مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بخواهد به جايى كه كمتر از چهار فرسخ است برود، گرچه چند روزى هم آنجا بماند، بايد نمازهاى خود را تمام بخواند.

مسئله 1049- اگر به خيال اينكه رفقايش مى‏خواهند ده روز در محلّى بمانند يا به خيال اينكه تا آخر ماه ده روز است قصد كند كه ده روز در آنجا بماند و بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بفهمد كه آنها قصد نكرده‏اند يا تا آخر ماه ده روز نيست، تا مدّتى كه در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.

مسئله 1050- اگر مسافر سى روز در محلّى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردّد باشد، بعد از گذشتن سى روز گرچه مقدار كمى در آنجا بماند، بايد نماز را تمام بخواند.

صفحه 166

مسئله 1051- مسافرى كه مى‏خواهد مثلاً نُه روز در محلّى بماند، اگر بعد از آنكه نُه روز ماند بخواهد دوباره يك روز يا بيشتر بماند بايد نماز را شكسته بخواند.

مسئله 1052- مسافرى كه سى روز مردّد بوده در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را در يك‌جا بماند، پس اگر مقدارى از آن را در جايى و مقدارى را در جاى ديگر بماند، بعد از سى روز هم بايد نماز را شكسته بخواند.

مسئله 1053- مسافر مى‏تواند در تمام شهر مكّه و شهر مدينه و شهر كربلا و شهر كوفه نماز را تمام بخواند. و جايى كه اوّل جزو اين شهرها نبوده و بعد افزوده شده يا در آينده مى‏شود نيز همين حكم را دارد.

مسئله 1054- كسى كه مى‏داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر فراموش كند و تمام بخواند، بايد اعاده كند، ولى اگر وقت گذشته قضا ندارد.

مسئله 1055- مسافرى كه نمى‏داند بايد نماز را شكسته بخواند و يا مى‏داند ولى بعضى از خصوصيّات آن را نمى‏داند، مثلاً نمى‏داند كه در سفر هشت فرسخى بايد شكسته بخواند، چنانچه نماز را تمام بخواند نمازش صحيح است، و همچنين اگر به خيال این‌که سفر او كمتر از هشت فرسخ است نماز را تمام بخواند، نمازش صحيح است.

مسئله 1056- مسافرى كه نماز نخوانده، اگر پيش از تمام شدن وقت به وطنش يا به جايى برسد كه مى‏خواهد ده روز در آنجا بماند، بايد نماز را تمام بخواند، و كسى كه مسافر نيست، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت كند، در سفر بايد نماز را شكسته بخواند.

مسئله 1057- اگر از مسافرى كه بايد نماز را شكسته بخواند نماز ظهر يا عصر يا عشا قضا شود، بايد آن را دو ركعتى قضا نمايد، گرچه در غير سفر بخواهد قضاى آن را به‌جا آورد. و اگر از كسى كه مسافر نيست يكى از اين سه نماز قضا شود، بايد چهار ركعتى قضا نمايد گرچه در سفر بخواهد آن را قضا نمايد.

مسئله 1058- مستحب است مسافر بعد از هر نمازى كه شكسته مى‏خواند سى مرتبه بگويد: «سُبْحانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ للَّهِ وَ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَرُ».